علامه سیّدجلال الدین آشتیانی، از علما و مشاهیر مدفون در حرم رضوی.
ملاصدرای قرن ( 1304تا 1384ش)
استاد علامه سیّدجلال الدین آشتیانی به سال 1304ش در شهر آشتیان، از توابع استان مرکزی، دیده به جهان گشود. در نوزده سالگی برای فراگیری علوم دینی، عازم قم شد و به تحصیلِ دروس فلسفه، عرفان، کلام، تفسیر، فقه و اصول پرداخت. ازجمله استادان وی در حکمت و عرفان، میرزا احمد آشتیانی، علامه طباطبایی و امام خمینی بودند.
شهرت علامه آشتیانی به تحصیلات و تحقیقات گستردهاش در فلسفه و عرفان اسلامی است؛ به طوریکه هانری کُربَن، فیلسوف شهیر غربی، که مدتها با او آشنایی و همکاری داشت، او را «ملاصدرای دیگر» لقب داده است. سیّدحسین نصر نیز در کتاب عرض و طول تاریخ فلسفۀ اسلامی، معتقد است او در نیم قرن اخیر، هم بر طول و هم بر عرض فلسفۀ اسلامی افزود؛ یعنی هم سِیر تاریخی و زمانیِ فلسفۀ اسلامی را تداوم بخشید و هم بر محتوا و آثار نگاشته شده در این عرصه، اضافه کرد.
استاد آشتیانی، تا پایان عمر، تجرّد اختیار کرد و جز به شوق تحقیق و تدریس، نزیست. او از طرفی دلبستۀ دین و مکتب ائمه(علیهم السلام) بود و ازطرف دیگر، سالک وادی عرفان و فلسفه. درعین حال که معتقد بود فیلسوفان اسلامی از قرآن متأثر هستند و به آن استناد میکنند، بدون تفکر فلسفی فهم بسیاری از آیات و روایات را مشکل میدانست. به باور علامه، فراگیری فلسفه و عرفان باید نزد استاد باشد و آنهم استادی که خود، توان فهم مطالب را داشته باشد؛ چراکه نداشتن استاد، در تحصیل این علوم، موجب لغزش انسان می‌شود. همچنین، معتقد بود در استفاده از منابع و متون فلسفی، باید سِیر ساده به مشکل را رعایت کرد و از آموختن علوم دیگر نظیر منطق، اصول، فقه، کلام و حکمت غافل نبود. همچنین، دانشجوی فلسفه باید استعداد و شوق لازم را داشته باشد.
علامه آشتیانی پس از استقرار در مشهد مقدس، بیش از چهل سال در حوزه و دانشگاه به تربیت شاگرد پرداخت. تربیت شدگانِ مکتب او، امروزه، از استادان مبرّز حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها به شمار می‌آیند. حتی فیلسوفان برجستۀ غیرایرانی مثل ویلیام چیتک، بزرگترین مفسّر افکار ابن عربی در جهان انگلیسی زبان، در شمار شاگردان اویند.
پس از به جای گذاردنِ بیش از هفتاد اثر جاودان، عمدتاً در عرصۀ فلسفه و حکمت، دفتر زندگیِ استاد علامه آشتیانی، روز سوم فروردین 1384 بسته شد و پیکر مطهرش را در ضلع جنوبیِ صحن آزادی، در حرم مطهر، دفن کردند.
