راههای عملی تزکیه نفس

(قسمت سوم )

«معرفت نفس» یعنی خود شناسی و شناخت خود. یعنی اینکه انسان ارزش حقیقی خود را بشناسد. این شناخت جلوه های گوناگونی دارد:

1- شناخت مبدا و خاستگاه انسان یعنی اینکه «از کجا آمده ام.»

2- شناخت مقصد و فرجام خود. یعنی اینکه «به کجا می روم آخر»

3- شناخت هدف خداوند از آفرینش انسان یعنی اینکه «آمدنم بهر چه بود»

4- شناخت ویژگی ها و ابعاد وجود آدمی.

5- شناخت وظیفه و راه و رسم زندگی.

برای رسیدن به این شناخت که به فرموده امام علی (ع) سودمندترین شناخته هاست، دو نوع مطالعه مورد نیاز است:

1- مطالعه علمی، یعنی انسان شناسی با استفاده از قرآن و احادیث. در این باره مراجعه به سه کتاب زیر مفید است:

الف- انسان و ایمان اثر شهید مطهری.

ب- خود شناسی برای خود سازی، تالیف آیت الله مصباح.

ج- جامع السعادات، مرحوم نراقی.

2- مطالعه عینی، یعنی تفکر و تأمل درباره خود و شناخت معایب نفس خویش و برطرف کردن آنها. تردیدی نیست که هر چه انسان بیشتر در مورد اخلاقیات خود تفکر کند، خود را بیشتر خواهد شناخت. و الا بدون فکر و اندیشه، همواره در غفلت و بی خبری خواهد بود. در این باره نیز مطالعه سه کتاب زیر را پیشنهاد می شود :

الف- چهل حدیث، امام خمینی(ره)

ب- المراقبات میرزا جواد آقا ملکی تبریزی.

ج- پرواز در ملکوت امام خمینی.

شکی نیست که شناخت نفس، معرفتی نیست که یک شبه به دست آید بلکه در این مسیر باید گام به گام حرکت کرد و با راهنمایی و ارشاد یک استاد آگاه و وارسته این مسیر را طی کرد.

اساتید اخلاق برای «تزکیه و تهذیب نفس» نیز دو بعد بر شمرده اند:

الف- بعد علمی، یعنی افزودن آگاهی های خود درباره عقاید، اخلاق ، احکام و دستورات اسلامی.

ب- بعد عملی، که از مراحلی تشکیل می یابد که باید به تدریج و پله پله این مراحل را طی کرد: 1- انجام واجبات و ترک محرمات. 2- دور کردن همه اوصاف رذیله و کسب ملکات فاضله. 3- انجام مستحبات و نوافل و ترک مکروهات. 4- دوری از هر آنچه انسان را از خداوند دور می کند حتی مباحات و انجام همه کارها برای خدا.

در راه تزکیه و تهذیب نفس توجه به نکات زیر ضروری است:

1- برخورداری از یک استاد اخلاق و استفاده از ارشادات وی.

2- عدم افراط و زیاده روی و پرهیز از کارهای غیر عادی که موجب تمسخر دیگران شود.

3- سنجیدن توان جسمی و روحی خود و تطبیق دادن اعمال خود با این توان و قدرت.

4- صبر و حوصله و رعایت اصل «تدریج»

5- مطالعه شرح حال بزرگان و نیز کتاب های اخلاق.

6- مجالست با رفقای شایسته


#مدرسه_علمیه_نرجسیه_سنجان
#ناب_14
#تزکیه_نفس_عملی