#علم_وعرفان 4
منظور از علوم غیر مفید چیست؟
یعنی افرادی که رشته تحصیلی آن ها مثل شیمی است از علوم غیر مفید استفاده می کنند و معلمان این دروس علوم غیر مفید را درس می دهند؟
در فرهنگ اسلامی تمام دانش های مورد نیاز برای زندگی بشری دارای اهمیت است و علم مفید محسوب شده و توصیه شده به مقدار لازم و نیاز جامعه، مردم برای فراگیری آن اقدام کنند، حتی از یادگیری این علوم به عنوان «واجب کفایی» نام برده شده است.
اصولا در یک نگاه دقیق برای یافتن مفید یا غیر مفید بودن یک علم باید معنای روشنی از فائده در این عنوان ارائه داد و روشن نمود که مراد از مفید در این بخش چیست، از نظر قرآن و روایات، علم وسیله است، نه هدف؛ آن هم وسیلهای که انسان را به کمال میرساند و دنیا و آخرت او را آباد میکند؛ با این بیان علمی مفید خواهد بود که چنین هدفی را تامین کند و علم غیر مفید نیز علمی خواهد بود که انسان را از دستیابی به این هدف بازدارد .
در این مسیر علل و عوامل مختلفی می توانند موثر باشند و حتی هدف وانگیزه انسان از تعلیم یک علم نیز می تواند الهی یا نفسانی بودن آن یا مفید و غیر مفید بودن آن علم را رقم بزند، چون همین جهت گیری می تواند انسان را به خدا برساند یا او را از خدا دور نماید.
البته در یک نگاه اولی ارزش هر علم به ارزش موضوع آن علم است ،در این جهت علوم الهی و دینی - با توجه به موضوع آن - از سایر علوم اشرف و برترند؛ ولی این بدین معنا نیست که علوم دیگر بیاهمیت و بدون ارزش است و علم مفید نیستند به خصوص که اهدافی بلند و حساب گرانه و در خدمت دین و جامعه دینی در پس آن وجود داشته باشد.
در یک نگاه کلی می توان گفت هر علمی که انسان را به دنیاپرستی سوق دهد، به چنگال مادیات بسپرد، فهم و شعور او را به طرف خواب و عیش و نوش بکشاند ، هدف نهایی او را تنها وصول به مادیات قرار دهد، چیزی جز ضلالت و گمراهی نیست. حال چه این علم از علوم تجربی باشد و چه از علوم دینی و حتی توحیدی.
اما اگر این گونه نبود و جهت گیری به سمت سعادت حقیقی بشری بود ، حتی علوم تجربی بشری نیز میتواند نقشآفرین بوده و موجبات سعادت آدمی را فراهم کند. این در صورتی است که این علوم و تحصیل و پژوهش در آن ها هدف تلقی نشود، بلکه وسیله پیشرفت و رسیدن به کمال باشد.
البته باید پذیرفت بعضی از علوم و رشته ها به این هدف نزدیک تر و کم واسطه ترند و علت اینکه برخی ازبزرگان و اولیا به این علوم روی آورده اند، همین شاخصه هاست؛ اما هر علمی که به حال اسلام و مسلمانان نافع باشد و دردی را دوا کند، تحصیل این علم اگر برای خدمت و همراه با اخلاص‌باشد، دارای ثمره بزرگ اُخروی است، و مشمول اجر و ثواب‌هایی است که در تحصیل علم وارد شده است. رسول‌خدا (ص) فرمود:
” ان الملائکة لتضع أجنحتها لطالب العلم ؛ فرشتگان زیر پای طالبان دانش پر و بال خود را می‌نهند.
باز حضرت فرمود: ” طلب العلم فریضه علی کل مسلم، ألا انّ الله یحب بغاة العلم ؛ طلب علم بر هر مسلمانی واجب است. خدا دانش جویان را دوست دارد. مسلما نمی توان همه این روایات را حمل بر علوم دینی کرد. زیرا در روایاتی به ما دستور تحصیل علم و حکمت حتی از منافقان و مشرکان و مانند آن ها داده اند ؛ معلوم است علم و حکمتی که از فرد مشرک به دست می آید ، در زمره علوم دینی نخواهد بود ، پس علوم دیگری ممکن است حتی از طریق مشرکان و غیر موحدان به دست بیاید که به حال ما و سعادت ما مفید باشد .
#مدرسه_علمیه_نرجسیه_سنجان
#ناب_14
علم و عرفان 4
