ماجرای برخورد امام صادق علیه السلام با گران فروش

حضرت آیت الله مظاهری در تبیین جایگاه مال حلال و سیره اهل بیت علیهم السلام در تشویق مردم به کسب حلال آورده اند:

امام صادق«سلام‌الله‌علیه» می­­‌فرمایند که به دست آوردن مال حلال مشکل‌تر از نبرد در جبهه است.
کسب مال حلال بسیار مشکل است، اما از اوجب واجبات می‌باشد. ثوابش هم بالاترین ثواب‌هاست. و کسب مال حرام، مانع بزرگی برای رستگاری انسان به شمار می‌رود. مال حرام در این دنیا بی‌برکت است و موجب وزر و وبال است. در آخرت هم خداوند متعال قسم خورده است که از حرام و از مال مردم نمی­گذرد. قرآن کریم می­فرماید:
«إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ».[2]
حقّا که پروردگار تو در کمین‏گاه است
از امام صادق«سلام‌الله‌علیه» ­پرسیدند: این کمین‌گاه یعنی چه؟ فرمودند: «مرصاد پلى بر راه بهشت است و هیچ بنده‏اى که مظلمه و حق بنده‏اى بر گردن او باشد، نمی‌تواند از آن عبور و تجاوز کند».

حق‌النّاس نزد امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» به اندازه‌ای اهمیت دارد که می‌فرماید:
به خدا قسم اگر عالم هستی را به من بدهند و بگویند حق‌النّاس کن و ظلم کن به یک مورچه و پوست جو را از دهان مورچه بگیر، نمی‌کنم.
پیامبر اکرم«صلی‌الله‌علیه وآله وسلّم» در آخرین روزهای حیات خود به مسجد آمدند و فرمودند: «ای مردم اگر کسی حقی به من دارد بیاید بگیرد. من در روز قیامت نمی­توانم جواب حق‌النّاس را بدهم». بعد روایت ثقلین که مهم‌ترینِ روایات است خواندند و به منزل برگشتند. در آخرین لحظات حیات هم وضع حال آن حضرت وخیم بود، یک دفعه چشم‌ها را باز کردند و فرمودند: عایشه هفت دینار از بیت‌المال نزد توست، نزد علی بفرست تا به مصرف برساند. این فرمایش پیامبر اکرم«صلی‌الله‌علیه وآله وسلّم» سه مرتبه تکرار شد و در نهایت عایشه هفت دینار را به امیرالمؤمنین «سلام‌الله‌علیه» تحویل داد و ایشان به مصرف رسانید.

رباخوردن و ربادادن­ و به خصوص این‌که می‌خواهند با حیله‌های شرعی موش را آب بکشند و بخورند، امروزه عادی شده است. رشوه‌خواری‌ و رشوه دادن نیز بسیار رایج شده است. فیصله دادن یک پرونده یا گشودن یک گره، بدون پارتی‌بازی یا رشوه مشکل است. لذا در زمان حاضر به دست آوردن حلال بسیار مشکل است، اما لازم است.

قرآن کریم می‌­فرماید: در روز قیامت گروهی از مردم اعمال خویش را نظیر گرد و غبار پراکنده می‌یابند:
«و قَدِمْنَا إِلىَ‏ مَا عَمِلُواْ مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً مَّنثُورًا»
یعنی حرام­خورها هرچه دارند به بستانکارها می­‌دهند و سر خودشان بی‌کلاه می­ماند.
امام سجاد«سلام‌الله‌علیه» می­فرمایند: اگر هم بدهکار، حسنه‌ای ندارد یا کمبود دارد، از گناهان بستکار برمی‌دارند و به پروندۀ او اضافه می‌کنند.

امروزه وضعیّت بازار بسیار نامطلوب است. گرانفروشی، احجاف و فروش کالاهای نامرغوب به عنوان جنس خوب، در بازار شیعیان به وفور یافت می‌شود. #شیعه کیست؟ کسی که انصاف دارد. معنای انصاف چیست؟ #انصاف این است که همه همان‌طور که دوست دارند با خودشان رفتار شود، با دیگران رفتار کنند. بازار با انصاف بازاری است که در آن احجاف، گران‌فروشی، تقلب و حقه‌بازی نباشد، وگرنه کسب آن بازار مخلوط به مال حرام می‌شود.

شخصی برای امام صادق«سلام‌الله‌علیه» مضاربه می­‌کرد و اتفاقاً در مضاربۀ خود گرانفروشی کرد. وقتی پول‌ها را خدمت امام صادق «سلام‌الله‌علیه» آورد و امام صادق فهمیدند که این گرانفروشی کرده، اصل پول خود را برداشته و سود حاصل از تجارت را در مقابلش ریختند و فرمودند: این پول‌ها به درد ما نمی­خورد؛ برای اینکه پولی است که در آن گران فروشی بوده است.


سعدبن‌عبدالله می­گوید در زمان امام حسن عسکری«سلام‌الله‌علیه» با احمدبن اسحاق که از وکلای آن حضرت بود، بر ایشان وارد شدیم و مشاهده کردیم که حضرت مهدی «روحی‌فداه» هم حضور دارند. احمدبن اسحاق، صد و شصت کیسه وجوه برّیه‌ای که شیعیان فرستاده بودند، در مقابل امام حسن عسکری گذاشت. امام یازدهم به فرزند خویش فرمودند: عزیزم این وجوه را بردار. امام زمان«روحی‌فداه» گفتند: آیا شایسته است که دست پاک من به بعضی از این مال‌های حرام برخورد کند؟ امام«سلام‌الله‌علیه» ‌فرمودند: حلال و حرام را از هم جدا کن. راوی می‌گوید: حضرت بقیّة‌ الله«روحی‌فداه» صاحبان آن صد و شصت کیسه را نام بردند، مقدار پول موجود در هر کیسه را فرمودند، وجوه حلال را از وجوه حرام جدا کردند و کیسه‌هایی که در آن به سبب گران‌فروشی، اجحاف و نظایر آن، مال حرام وجود داشت، برگرداندند و فرمودند: این وجوه به درد ما نمی­خورد.