تهذیب نفس از دو راه عقل ومحبت :


اهل عرفان و سیر و سلوک (برای اصلاح اخلاق و تهذیب نفس) به جای پویش راه عقل و استدلال، راه محبت و ارادت را پیشنهاد می کنند. می گویند: کاملی را پیدا کن و رشته محبت و ارادت او را به گردن دل بیاویز که از راه عقل و استدلال، هم بی خطرتر است و هم سریعتر. در مقام مقایسه، این دو وسیله مانند وسایل دستی قدیم و وسایل ماشینی می باشند، تأثیر نیروی محبت و ارادت در زایل کردن رذائل اخلاقی از دل، از قبیل تأثیر مواد شیمیایی بر روی فلزات است؛ مثلاً: یک کلیشه ساز با تیزاب اطراف حروف را از بین می برد، نه با ناخن و یا سر چاقو و یا چیزی از این قبیل اما تأثیر نیروی عقل در اصلاح مفاسد اخلاقى، مانند کار کسی است که بخواهد ذرات آهن را از خاک با دست جدا کند، چقدر رنج و زحمت دارد اگر یک آهن ربای قوی در دست داشته باشد، ممکن است با یک گردش همه آنها را جدا کند؛ نیروی ارادت و محبت مانند آهن ربا صفات رذیله را جمع می کند و دور می ریزد. به عقیده اهل عرفان، محبت و ارادت پاکان و کُمّلین همچون دستگاه خودکارى، خود به خود رذائل را جمع می کند و بیرون می ریزد. حالت مجذوبیت اگر به جا بیفتد از بهترین احوال است، و این است که تصفیه گر و نبوغ بخش است.

ﻛﺘﺎﺏ ﺗﻤﺜﻴﻼﺕ,اﺳﺘﺎﺩﻣﻂﻬﺮﻱ,ﺭﺣﻤﻪ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ